Osteokondrom Nedir ?
Osteokondrom, kemik ve kıkırdak dokunun kemik yüzeyinden dışarı doğru büyümesiyle oluşan iyi huylu (benign) bir kemik tümörüdür. Adeta ağacın gövdesinden çıkan bir dal gibi görünür.
Üzeri kıkırdak bir “kep” ile kaplı olan bu çıkıntıya tıpta ekzostoz adı da verilir.
Genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde, kemik gelişimi devam ederken ortaya çıkar.
Büyüme plağının hasar görmesi, bazı genetik faktörler veya kalıtsal nedenler osteokondrom gelişimine yol açabilir.
Osteokondromun Türleri
Osteokondromlar iki ana grupta incelenir:
1. Soliter (Tekli) Osteokondrom
• En sık görülen iyi huylu kemik tümörüdür.
• Tüm benign kemik tümörlerinin yaklaşık %35’ini, tüm kemik tümörlerinin ise %10’unu oluşturur.
• Genellikle tek bir bölgede görülür ve iskelet gelişimi tamamlandıktan sonra büyümesi durur.
2. Multipl Herediter Ekzostoz (MHE)
• Kalıtsal geçişlidir (otozomal dominant).
• Erkeklerde yaklaşık 3 kat daha sık görülür.
• Lezyonlar iki taraflı (simetrik) olabilir.
• Bu hastalarda malign (kötü huylu) dönüşüm riski %10–20’ye kadar çıkabilir.
Genellikle bu dönüşüm sekonder kondrosarkom şeklinde olur.
Hastaların Şikayetleri Nelerdir?
Osteokondromlar genellikle yavaş büyür ve uzun yıllar boyunca belirgin bir şikayet oluşturmaz.
Ancak lezyonun yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak bazı belirtiler ortaya çıkabilir:
• Cilt altında hissedilen sert çıkıntı
• Ağrı veya hareket kısıtlılığı
• Damar ya da sinir basısına bağlı şikayetler
• Üzerinde gelişen bursa iltihabı (bursit)
• Çok nadiren arter anevrizması
• Malign dönüşüm (özellikle MHE’de)
Erkeklerde kadınlara göre yaklaşık 1,8 kat daha sık görülür.
En Sık Görüldüğü Kemikler
• Femur (uyluk kemiği)
• Tibia (kaval kemiği)
• Humerus (üst kol kemiği)
• El ve ayak kemikleri
• Pelvis (leğen kemiği) ve skapula (kürek kemiği)
Vakaların yaklaşık %35’i diz çevresinde görülür.
Radyolojik Görüntüleme
Direkt Grafi (Röntgen)
• Lezyonun saplı (pedinküle) veya sapsız (sesil) yapısı görülebilir.
• Kıkırdak kep kısmında kalsifikasyon izlenebilir.
• Genellikle metafizden köken alır ve diafize doğru uzanır.
• Görünümü sıklıkla “karnabahar” şeklindedir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
• Kıkırdak kep kalınlığını ölçmekte altın standarttır.
• Sekonder kondrosarkom dönüşümü şüphesinde çok önemlidir.
• Bursa, medüller ödem ve kontrast tutulumunu değerlendirmede idealdir.
Kıkırdak kep kalınlığı:
• Benign (iyi huylu): < 1,5 cm
• Malign (kötü huylu): > 1,5–2 cm
Kötü Huylu Dönüşüm Ne Zaman Düşünülür?
Aşağıdaki bulgular varsa sekonder kondrosarkom gelişimi akla gelir:
• Kıkırdak kep kalınlığının 2 cm’den fazla olması
• Korteks yıkımı veya düzensizleşme
• Kalsifikasyonların lizise uğraması
• Kıkırdak kepin kemik iliğine doğru büyümesi
Tedavi ve Takip
Çoğu osteokondrom için yalnızca takip yeterlidir.
Ancak şu durumlarda cerrahi tedavi (eksizyon) önerilir:
• Sinir, damar veya tendon basısı
• Ağrı ve hareket kısıtlılığı
• Kozmetik rahatsızlık
• Sekonder deformite riski
• Malignite şüphesi
Uygun şekilde çıkarılan lezyonlarda tekrarlama oranı oldukça düşüktür.
Prognoz (Hastalık Seyri)
• Tekli osteokondromlarda malign dönüşüm oranı <%1
• Çoklu osteokondromlarda %5–25 arası
• En sık malign dönüşüm yerleri: skapula, pelvis, kostalar ve proksimal femur
Osteokondromlar genellikle iyi huylu seyirlidir ve doğru zamanda tanı ile tedavi edildiğinde hastanın yaşam kalitesini etkilemez.
Sonuç
Osteokondrom, en sık görülen iyi huylu kemik tümörüdür.
Çoğu zaman zararsız olsa da, düzenli takip ve gerektiğinde cerrahi tedavi ile olası komplikasyonlar önlenebilir.
Kıkırdak kep kalınlığının artması veya ani büyüme fark edilirse, mutlaka ortopedik onkoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Kliniğimizde, osteokondrom nedeniyle cerrahi uyguladığımız ve takibine devam ettiğimiz hasta sayısı oldukça fazladır.
